مطالعه اجزاء مقاومت در مرحله گیاهچه به بیماری زنگ قهوه ای(puccinia triticina eriksson) در تعدادی از ارقام تجاری گندم

بیماری زنگ قهوه­ای (برگی) گندم با عامل puccinia triticina eriksson از مخربترین بیماری­های قارچی گندم است که هر ساله در بسیاری از مناطق گندم­کاری ایران با شدت­های مختلف باعث خسارت و کاهش عملکرد محصول گندم می­شود. به منظور مطالعه اجزاء مقاومت به این بیماری، 31 رقم تجاری گندم تحت شرایط کنترل شده و در مرحله گیاهچه­ای در گلخانه، با یک جدایه زنگ قهوه­ای (نژاد chhls) از لرستان مایه زنی و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. در این تحقیق، اجزاء مقاومت شامل تیپ آلودگی و دوره نهفتگی مورد مطالعه قرار گرفت. تعیین دوره نهفتگی به صورت تعداد روز از مایه­زنی تا ظهور اولین جوش روی برگ که 8 روز پس از مایه زنی شروع و تا 14 روز پس از مایه زنی ادامه داشت و تیپ آلودگی به روش رولفز در مقیاس (4-0) محاسبه گردید. نتایج مطالعه نشان داد که صفات تیپ آلودگی و دوره نهفتگی دارای همبستگی منفی (6463/0-) در سطح 1% می­باشند. ارقام اروم بیشترین دوره نهفتگی و کمترین تیپ آلودگی و بولانی به عنوان رقم حساس کمترین دوره نهفتگی و بیشترین تیپ آلودگی را داشتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که ارقام برای تیپ آلودگی در سطح 1% دارای اختلاف معنی­دار می­باشند ولی برای دوره نهفتگی اختلاف آنها معنی­دار نگردید. در تجزیه خوشه­ای مربوط به صفات مورد مطالعه ارقام گندم در مقاومت به زنگ قهوه­ای به سه گروه مجزا مقاوم، نیمه مقاوم و حساس تقسیم شدند. گروه مقاوم شامل (خزر1، گلستان، بک کراس روشن بهاره، بم، نیشابور، بک کراس روشن زمستانه، هیرمند و اروم) گروه نیمه مقاوم شامل (سیستان، کویر، پارسی، نوید، مغان1، مغان2، مهدوی، افلاک، میهن الموت، بهار، داراب2، شیراز، چناب، البرز و فلات) و گروه حساس شامل (زارع، مغان3، اترک، زرین، ارگ، اروند و بولانی) می باشد.